Ün ascensur pella fortezza d’aventüras

Dal 2001 es gnüda fundada la società Altfinstermünz cul böt da renovar ils stabilimaints sper l’En e da transmüdar quist lö istoric in ün’attracziun turistica. Altfinstermünz, sco lö da passagi e da dazi tanter il süd ed il nord es gnü trat a nüz fingià dals Romans ed es restà in funcziun fin vers il 1800. il böt dals iniziants e fundaturs da la società d’eira da renovar e restorar ils edifizis vegls e dad installar ün museum, üna plazza da giovar per uffants cun figüras misticas dal Triangul magic retic, ün center da gastronomia ed üna show digitala illa fortezza. Per finir d’eira previs da fabrichar üna funiculara futuristica chi maina ils visitaduors dal parkegi a «Hochfinstermünz» fin pro’ls stabilimaints sper l’En. 

Raduond ot ons in fabrica

Las lavuors da renovaziun e da restauraziun han dürà raduond ot ons. In avuost dal 2010 ha gnü lö l’inauguraziun dal center da visitaduors. «Daspö quella jada visitaivan fin 10 000 giasts l’on la fortezza d’aventüra ad Altfinstermünz», quinta Hermann Klapeer, iniziant, fundatur e daspö il 2001 president da la società. Unicamaing dürant il temp da covid es il nomer da vistaduors stat bainquant plü pitschen. Cha impustüt las gruppas hajan mancà. Sco ch’el quinta sun gnüts investits dürant tuot ils ons raduond tschinch milliuns francs illa renovaziun dals stabilimaints ed illas masüras per sgürar la costa sur ils stabilimaints. Quistas investiziuns sun gnüdas finanziadas per circa 80 pertschient da promoturs ed instituziuns, da quels bundant la mità da proget da l’UE. Averta per visitaduors es la fortezza plü o main adüna dal principi da gün fin al cumainzamaint da november da las 11.00 fin las 17.00. 

Amegldra l’access

Sco cha Hermann Klapeer declera es gnü realisà dal proget oriund bod tuot. La sporta per visitaduors as concentrescha sülla fortezza d’aventüras, cha la part museala nu saja in quel sen gnüda realisada. Quai chi manca definitivamaing es la funiculara respectivamaing l’ascensur chi maina ils vistaduors dal parkegi fin illa fortezza d’aventüras. «Nus eschan dependents cha quist ascensur gnia eir realisà», disch Klapeer. La fortezza dad Altfinstermünz es nempe bain zoppada e na propcha bain ragiundschibla. Grondas tablas sper las vias, per exaimpel eir da la vart Svizra dadour Vinadi, muossan bainschi l’attracziun turistica, però l’access es difficil. Cha be cun l’access direct pels giasts as possa finalmaing agumantar il nomer da visitaduors. El discuorra da tanter 30 000 e dafatta 50 000 visitaduors sco böt final. Dürant las prosmas duos eivnas van ils respunsabels a visitar differents indrizs pussibels in oters lös. Per Hermann Klapeer esa fich important cha quista funiculara nu resta be üna visiun futuristica, dimpersè dvainta davo vainch ons cha’l proget es gnü preschantà eir realistica. 

Cuntrabanda illa Val d'Uina

Il passagi ad Altfinstermünz gniva dovrà fingià dals Romans ed ha cun quai üna valur instorica. Ün oter passagi da l’Engiadina Bassa vers l’Italia es eir fingià passa 110 ons vegl: las gallarias da la Val d’Uina. Quista via gniva dovrada eir per far cuntrabanda. Ün cuntrabandier talian quinta da sias aventüras in ün’emischiun illa televisiun ORF.

Text: Nicolo Bass