Christian Fanzun ha fingià cun 22 ons cumanzà a far politica. A partir dal 1977 d’eira’l per desch ons illa suprastanza cumünala da Tarasp ed ha là ed in quel temp davo fat part da tuot las cumischuns pussiblas. Parallelmaing ha el eir fat üna carriera pro’ls pumpiers. A partir dal 2002 d’eira el capo cumünal da Tarasp. Christian Fanzun d’eira eir president da la gruppa da proget da fusiun (2011 fin 2014). Davo dudesch ons sco capo cumünal da Tarasp ha el surtut als 1. schner 2015 la carica sco capo dal cumün da Scuol fusiunà. Pel prüms schner 2023 – e davo duos periodas d’uffizi – dà el giò la bachetta ed Aita Zanetti da Sent surpiglia l’uffizi.

FMR: Christian Fanzun, El es stat il prüm capo cumünal dal cumün da Scuol fusiunà. Seis temp d’uffizi va planet a fin. Co sun las emoziuns?

Christian Fanzun: Id es uschè ch’eu nun ha amo stübgià ferm da la situaziun chi’s müdarà per mai. Ma sch’eu n’ha uossa sezzüdas lura vegn eu adüna plü suvent rendü attent chi saja l’ultima cun mai, quai es schon ün curius sentimaint e quai dà eir da pensar. D’üna vart vegn eu cun ün ögl trist in pensiun, ma da tschella vart m’allegra eir per avair temp per la famiglia ed in special per mia duonna.

Che pendenzas voul El amo evader dürant quists ultims duos mais?

Nus vain pel mumaint differents progets in fabrica e gronds progets pel futur a Scuol. Ün da quels es il proget «Scoula Scuol+», quai es üna gronda sfida pel cumün. Prosmamaing, als 27 november, vaina üna votumaziun consultativa per savair scha quel proget vain sustgnü. I’s tratta d’ün proget da var 35 milliuns francs. D’incuort vaina eir preschantà il proget Avegnir Infra Scuol – ün proget davart il futur dal Bogn Engiadina, dals areals Trü e Gurlaina sco eir dal bogn cuernà Quadras. Per quel proget füssna fich cuntaints da surgnir il credit da planisaziun dad 1,2 milliuns. Davo pudaina elavurar plü detagliadamaing e plü sgür tuot quel grond proget davart l’infrastructura a Scuol. Vi da quists progets lavuraina fingià passa ün on cun diversas gruppas da lavur, eir integrond la populaziun. Dimena, id es amo bler da far e quai amo fin la fin da l’on oura.

El es stat capo da Tarasp ed uossa capo dal cumün fusiunà da Scuol. Che d’eiran las plü grondas differenzas?

La plü gronda differenza es schon quella dal sistem. Avant a Tarasp vaiv’eu ün pensum da var 35 pertschient sco capo cumünal ed eu lavuraiva amo plainamaing sül manster. A Tarasp sco eir i’ls oters pitschens cumüns faivan ils suprastants la part strategica ed eir la coordinaziun operativa. Qua a Scuol i’l cumün grond es quai tuot ün oter sistem. La suprastanza es respunsabla per la strategia, voul dir per l’avegnir. E la gruppa da mainagestiun fa la lavur operativa. E là daja minchatant malinclettas, chi nu’s sa precis ingio chi’d es il tagl tanter strategia ed operativa.

Dürant ils ultims duos, trais ons sun la direcziun, la suprastanza ed il capo gnüts critichats a reguard la comunicaziun e la transparenza. Co vezza El quai?

Quai es uschè, e quai ha dat ün grond müdamaint. Avant la fusiun d’eira i’ls cumüns la comunicaziun directa, la glieud gniva insembel, discutaiva e decidaiva. Ed uossa cul cumün fusiunà s’ha quai müdà. I’l seguond bienni s’haja vis cha Scuol ha da realisar gronds ed interessants progets, ma cha la populaziun vain infuormada massa pac ed ha massa pac temp per as decider. Quai es gnü critichà. In marz avant trais ons eschna lura gnüts surprais da la populaziun. Nus nu savaivan neir na chi’s vaiva fuormada ün’opposiziun. Là es lura cler e net resorti cha la populaziun dumonda daplü transparenza. In seguit vaina adattà il sistem da comunicaziun in general ed in vista a las radunanzas. Uossa infuormaina fingià ouravant bler plü detagliadaming, per cha la populaziun as possa eir far ün purtret da las tematicas.

Dürant la campagna d’elecziuns laivan blers müdamaints per Scuol. Voul quai dir chi s’ha fat tuot fos i’ls ultims ons? Piglia El insomma a cour quista critica?

Schi dà üna concurrenza per elecziuns, lura vegna adüna giovà ün pa oter co schi nu dess üna concurrenza. Ma eu sto dir ch’eu sun stat ün pa dischillus da las externaziuns da Reto Rauch, impustüt perquai ch’el ha pür davent dad avuost 2022 cumanzà a ramassar experienzas in üna carica politica. Sch’el attacha a mai, lura es quai amo ün tema, mo sch’el attacha la suprastanza e las instanzas chi han fat las lavuors, sainza avair cugnuschentscha in chosa, lura nun es quai güst. Eu sper ferm, cha mia successura e la suprastanza in nouva constellaziun, survegnan la fiduzcha e rivan da persvader eir a tuot quella glieud chi d’eira da l’avis dal cuntracandidat. Schi’s voul esser objectiv: quellas frasas e quell’agressività invers las instanzas cumünalas d’eiran cumplettamaing deplazzadas. Impustüt per tuot la glieud chi s’ha missa a disposiziun per üna carica, e chi fa üna buna lavur a favur da la generalità e da la populaziun da Scuol.

Co vaja al cumün da Scuol organisatoric- e finanzialmaing?

I’ls ultims ons vaina gnü sco prüm la fasa d’introducziun da la fusiun. In quella fasa esa stat da registrar tuot quai cha’l cumün posseda. Nus vain digitalisà tuot ils stabilimaints, ils aquaducts, las sarineras ed oter pü. Quist process vaina fat per pudair agir liber e s-chaffir spazi da potenzial per l’avegnir. Quai es stat üna lavur importanta da basa, per cha’l cumün possa in avegnir as sviluppar.

Ma per tuornar a la dumonda: Dal 2015 vaivna var 39 milliuns chapital ester a Scuol. Hozindi sun quai be amo nouv milliuns. Quai voul dir, i’l sectur da las finanzas vaina fat ün grond progress. Eir cun cuosts inaspettats sco: sustgnair dal 2015 il IOF a Ftan e pajar ils dons da las fermas strasoras da l’on 2015 e 2017. Ma eir las auazuns dal 2019 e corona dal 2020 e 2021 han cuostü al cumün. Adonta da quai vaina pudü redüer il chapital ester. Nus vain eir gronds progets pel futur. E quai es eir uossa üna basa da partenza fich importanta chi’s po dir: finanzialmaing staina bain. Scha nus vulain far ün pass inavant, lura stuvaina eir avair il curaschi da preparar gronds progets sco «Scuol Scoula +» e l’Avegnri Infra Scuol. Nus stuvain definir la strategia pel futur, ma nus nu vain da far tuot in üna vouta, dimpersè etappar tenor las pussibilitats.

Che cussagls dà El al nouv capo da Scuol? Che sun las plü grondas pendenzas ch’El surdà a la successura?

Las sfidas sun sgürischem da cuntinuar culs progets cha nus vain in avegnir, na be ils duos progets gronds manzunats. Qua esa per exaimpel da serrar giò ed ir inavant cun la planisaziun locala. Implü es il cumün da Scuol in possess da var 300 edifizis in tuot las ses fracziuns. Là esa da far uorden cun quels, là esa eir da guardar chenüns edifizis cha mincha fracziun douvra per cha la funcziunalità saja garantida. Lura esa eir da ponderar schi’s voul vender quellas immobiglias chi nu’s douvra plü. E davo vain amo tuot la situaziun cul spazi d’abitar. In special in l’ultim on es quella problematica gnüda adüna plü intensiva – avant trais ons vaivna amo 130 abitaziuns vödas ed uossa vaina ün manco d’abitaziuns. Eir las consequenzas energeticas, per part tras la guerra in l’Ucraina, es ün’ulteriura sfida intscherta, ma per furtüna es mia successura invouta ferm in quels duos sectuors – immobiglias ed energia – e quai fingià uossa.

Intervista: Martin Camichel/fmr